Badania kontrolne – jakie i kiedy wykonać?

Każdy z nas powinien kierować się zasadą “lepiej zapobiegać niż leczyć”, jeśli chce zachować zdrowie i odpowiednią jakość życia. Kluczową rolę pełnią tutaj badania profilaktyczne, które powinniśmy regularnie wykonywać. To dzięki nim możemy dowiedzieć się jaki jest nasz stan zdrowia, czy występuje u nas zwiększone ryzyko rozwoju jakiejś choroby i czy powinniśmy wdrożyć działania temu zapobiegające. Systematyczne wykonywanie badań nie tylko pozwoli na wcześniejsze wykrycie nieprawidłowości, które mogą prowadzić do rozwoju danej choroby, ale również na wczesne wykrycie ewentualnych, już istniejących chorób i szybkie włączenie leczenia (oraz zwiększenie skuteczności terapii). Warto wykonywać takie badania i serdecznie Was do tego zachęcam. W tym poście dowiecie się jakie badania kontrolne w zależności od wieku czy płci należy regularnie wykonywać i w jakim czasie. Do pobrania za darmo przygotowałam dla Was również ściągawkę z badaniami omówionymi poniżej. 

Podstawowe badania kontrolne dla kobiet i mężczyzn

Wiek 20-30 lat:

• morfologia krwi, OB (co rok)
• poziom glukozy we krwi (co rok)
• badanie moczu (co rok)
• lipidogram (co 3-5 lat lub częściej jeżeli istnieje ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego np. w rodzinie występuje nadciśnienie czy miażdżyca)

Wiek 30-40 lat:

• morfologia krwi, OB (co rok)
• poziom glukozy we krwi (co rok)
• lipidogram (co rok)
• badanie moczu (co rok)
• badanie poziomu elektrolitów (co 3 lata)

Wiek 40-50 lat:

• morfologia krwi, OB (co rok)
• poziom glukozy we krwi (co rok)
• lipidogram (co rok)
• badanie moczu (co rok)
• badanie krwi w kale (co rok)
• badanie poziomu elektrolitów (co 3 lata)
• badanie TSH (co 3 lata)

Wiek powyżej 50 lat:

• morfologia krwi, OB (co rok)
• poziom glukozy we krwi (co rok)
• lipidogram (co rok)
• badanie moczu (co rok)
• badanie krwi w kale (co rok)
• badanie magnezu i kwasu moczowego (co rok)
• badanie poziomu albuminy i kreatyniny (co rok)
• badanie poziomu elektrolitów (co 3 lata)
• badanie TSH (co 3 lata)

Badania dla kobiet 

Dodatkowo kobiety w każdym wieku (po rozpoczęciu współżycia) powinny co roku wykonywać cytologię w ramach profilaktyki raka szyjki macicy. 

Pacjentki w wieku od 40 do 50 lat powinny również badać estradiol i FSH raz na 3 lata. Natomiast kobiety w wieku powyżej 50 lat co roku powinny kontrolować stężenie wapnia i fosforanów w organizmie. 

Ważna u kobiet jest również samokontrola, która jednocześnie stanowi profilaktykę raka piersi. Samobadanie piersi powinno być systematyczne i wykonywane raz w miesiącu między pierwszym a dziesiątym dniem cyklu po ukończeniu 20 roku życia. Do badania zalicza się: oglądanie piersi, badanie węzłów chłonnych, badanie palpacyjne miąższu piersi, a także ocena ewentualnych wycieków z brodawek piersiowych. 

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2005 roku zalecają również wykonywanie mammografii u kobiet w wieku od 45 do 50 roku życia co 2 lata, a u starszych osób co rok. Natomiast kobiety obciążone ryzykiem tej choroby, których dotyczy m.in. wykrycie mutacji genu BRCA1 lub BRCA2, pochodzenie z rodziny obciążonej wystąpieniem raka jajnika i/ lub piersi wśród krewnych, rozpoznanie u krewnych pierwszego stopnia raka synchronicznego lub metachronicznego powinny wykonywać co roku badanie palpacyjne i obrazowe piersi (od 20 do 25 roku życia), mammografię i USG (od ok. 35 roku życia) oraz samą mammografię od 50 roku życia. 

Badania kontrolne dla mężczyzn

W ramach profilaktyki nowotworu gruczołu krokowego mężczyźni w wieku od 40 do 50 lat powinni co 3 lata badać poziom antygenu gruczołu krokowego (PSA), natomiast starsi raz do roku. Dodatkowo każdy mężczyzna po 40 roku życia powinien raz w roku poddać się badaniu prostaty per rectum. Oczywiście tak jak w przypadku płci żeńskiej u mężczyzn również ważna jest samokontrola, czyli samodzielne badanie chociażby jąder. Badanie tego narządu powinno być również regularnie wykonywane przez lekarza urologa (raz na 3 lata). 

Inne badania jakie należy wykonać w ramach prewencji

Nowotwór jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących w Polsce, dlatego też warto wdrożyć działania profilaktyczne i badać się pod tym kątem. Oprócz przesiewowego badania krwi utajonej w stolcu wykonywanej raz na rok u osób powyżej 40 roku życia należy również zrobić kolonoskopię raz na 5-10 lat u osób powyżej 50 roku życia. 

Kontrola wzroku również jest istotna, młodzi dorośli oraz osoby przed 40 rokiem życia powinni wykonywać kontrolne badanie oczu raz na 2-3 lata, natomiast osoby po 40 roku życia raz w roku. Osoby, u których wykryto już wadę wzroku powinny regularnie chodzić na wizyty kontrolne co roku.

Co jakiś czas należy również pomyśleć o zbadaniu płuc i zrobieniu ich prześwietlenia, szczególnie powinny zadbać o to osoby palące. 

Badania profilaktyczne w Polsce

W Polsce istnieje wiele programów profilaktycznych, dzięki którym można wykonać badania przesiewowe. Istnieją programy obejmujące profilaktykę cukrzycy, raka szyjki macicy, nowotworu prostaty, raka piersi czy nowotworu jelita grubego. Warto zainteresować się tym co mają do zaoferowania i skorzystać, zwłaszcza, jeśli jest się w grupie zwiększonego ryzyka. 

Podstawowe działania profilaktyczne i samokontrola

Istotne jest, aby oprócz badań zawczasu wdrożyć działania mające na celu prewencję chorób. Jak powszechnie wiadomo zmiana nawyków żywieniowych na zgodne z zasadami zdrowego żywienia, zwiększenie aktywności fizycznej, zadbanie o sen i redukcja stresu mogą korzystnie wpłynąć na nasze zdrowie zarówno w teraźniejszości, jak i w dalekiej przyszłości. Pomyślmy o tym już teraz. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na ten temat, informacje znajdziecie w poście, w którym opisałam zasady zdrowego odżywiania.

Na sam koniec pamiętaj o tym, że wyżej wymienione badania kontrolne przeznaczone są dla osób zdrowych. Jeżeli występuje u nas jakaś jednostka chorobowa to powinniśmy przede wszystkim sugerować się zaleceniami specjalistów, czyli lekarza. Lista powyższych badań jest uogólniona, może się zdarzyć, że trzeba będzie pogłębić diagnostykę w danym kierunku. Obserwuj swój organizm i jeśli występują jakieś nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu to zareaguj! Osobiście wychodzę z tego założenia, że lepiej się dokładnie przebadać niż zrobić za mało badań i “błądzić na oślep”. Zdrowie w końcu mamy tylko jedno. 

Darmowa lista badań kontrolnych do pobrania

PIŚMIENNICTWO:

• https://www.mp.pl/pacjent/w-praktyce/pierwszy-kontakt/136164,zeby-nie-zachorowac
• Tuchowska P., Worach-Kardas H., T. Marcinkowski J.: Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych. Probl Hig Epidemiol 2013, 94: 166-171.
• Kubiak A., Kycler W., Trojanowski M.: Epidemiologia i profilaktyka raka jelita grubego w Polsce. Probl Hig Epidemiol 2014, 95: 636-642. 
• Tkaczuk-Włach J. , Sobstyl M., Jakiel G.: Rak piersi – znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Przegląd Menopauzalny 2012; 4: 343–347. 
• Rekomendacje Zarządu Głównego PTG w sprawie profilaktyki i wczesnej diagnostyki zmian w gruczole sutkowym (23.2.2005)

Nie wiesz jak zmienić swoje nawyki żywieniowe na lepsze, jak poprawnie przejść proces odchudzania czy zadbać o swoje zdrowie? Serdecznie zapraszam Cię do kontaktu. Pod moją opieką dowiesz się wszystkiego co niezbędne, aby zadbać o siebie, swoją sylwetkę i o swoje zdrowie. Poprowadzę Cię przez cały ten proces i wspólnie zrealizujemy Twoje cele. 

 E-mail: gabrieladietetyk.kontakt@gmail.com lub skontaktuj się za pomocą zakładki kontakt